Kıbrıs Barış Harekatı nedir, nasıl gelişmiştir?
Kıbrıs Barış Harekatı nedir hangi olaylar neden olmuştur? Kıbrıs olaylarına dair araştırmalar artıyor. Kıbrıs Barış Harekatı sebepleri ve sonuçları da merak ediliyor. İşte detaylar…
KIBRIS BARIŞ HAREKATI NEDİR?
Kıbrıs Barış Harekatı askeri kod adı Atilla Harekatı olan ve 20 Temmuz 1974'te başlayan, 18 Ağustos 1974'te sona eren, 4 hafta 1 gün süren ve Kıbrıs Adası'na yapılmış Türk askeri barış operasyonudur.
KIBRIS BARIŞ HAREKATINDA NELER YAŞANMIŞTIR?
Harekâtın ilk ayağı Yunanistan hükûmetinin desteğiyle gerçekleştirilen 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla Kuzey Lefkoşa da dahil olmak üzere adanın yüzde 37'sinin Türk kontrolüne geçmesiyle sonuçlandı.140 bin ila 200 bin Rum adanın kuzeyinden, 42 bin ila 65 bin Türk adanın güneyinden göçmen oldu.
HAREKATIN SEBEPLERİ
15 Temmuz 1974'te Kıbrıs'ta askeri darbe gerçekleşti. Yunanistan'daki askeri cuntanın emri ile gerçekleştirilen darbe Kıbrıs Millî Muhafız Ordusu, Yunan-Rum paramiliter ordusu EOKA-B ile beraber organize edildi. Darbenin sonucunda Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Başpiskopos III. Makarios görevden alındı ve yerine EOKA-B'nin lideri Nikos Sampson getirildi. Darbenin amacı Kıbrıs'ta Yunan ilhakının gerçekleştirilmesi ve Kıbrıs Helenik Cumhuriyeti'nin kurulmasıydı.
Kıbrıs'ta yapılan darbe, Lefkoşa'daki Türk Büyükelçiliği tarafından şifreli mesajla Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığo'na iletildi. 1960 yılında imzalanan Kıbrıs Cumhuriyeti Garanti Antlaşması'nın garantör ülkesi olan Türkiye, bir diğer garantör ülke olan İngiltere ile ortak bir operasyon gerçekleştirmek için durumu görüştü. İngiltere'nin destek vermemesi halinde Türkiye tek başına askeri operasyon gerçekleştirme kararı aldı.
16 Temmuz 1974'te Dış İşleri Bakanlığı, ABD ve İngiltere Büyükelçilikleri'ne durumu bildirdi. Dönemin başbakanı Bülent Ecevit, muhalefet partileri liderleri ile durumu görültü ve bir gün sonra müzakereler için Londra'ya hareket etti.
Bülent Ecevit önderliğindeki Türk heyeti, dönemin İngiltere başbakanı Harold Wilson, İngiltere Dış İşleri Bakanı James Callaghan ve ABD Dış İşleri Bakan Yardımcısı Joseph Sisco ile Kıbrıs meselesini görüştü. Fakat İngiltere ve ABD, Türkiye'ye destek vermedi. 18 Temmuz 1974'te Türk heyeti Ankara'ya geri döndü. 19 Temmuz 1974'te Kıbrıs'taki durum Genelkurmay Başkanlığı'ndaki komutanlarla görüşüldü ve görüşmenin ardından Bakanlar Kurulu oy birliği ile Kıbrıs'a askeri müdahale kararı aldı.
HAREKATIN SONUÇLARI
Temmuz 1974'teki ilk askeri müdahalede Kıbrıs'ın yüzde 3'ü Türk kuvvetleri tarafından ele geçirildi. Kıbrıs'taki Yunan askeri cuntası ve Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki Nikos Sampson görevi bıraktı. Yunanistan'da yönetim sivil iradeye devredildi. Fransa'da 7 yıldır sürgünde olan Konstantin Karamanlis Yunanistan'a geri çağırıldı ve 24 Temmuz 1974'te hükümeti kurdu. Böylece Yunanistan'da 1967'den bu yana süren askeri cunta yönetimi sona erdi.