Takımların limiti nasıl hesaplanıyor? İşte örnek hesaplama
Futbolda herkes Takım Harama Limitleri'ni konuşuyor. Fenerbahçe'ye neden düşük limit verildi? Galatasaray nasıl en fazla limiti aldı? Herkese ayrı hesap mı yapılıyor? Nasıl bir formül kullanılıyor, hangi gelir gider kalemleri hesaba katılıyor? İşte örnek bir hesaplama...
Peki Takım Harcama Limitleri nasıl hesaplanıyor?
Bankacı ve spor ekonomisti Tuğrul Akşar, bu sorunun yanıtını Ajansspor Youtube yayınında Hüseyin Özkök'e anlattı.
TFF'nin, kulüpler trafından gönderilen yıllık finansal bilançoları baz aldığını ve kabaca gelir-gider kalemlerini dikkate altığını söyleyen Akşar, hesaplamada uygulanan formülü şöyle anlattı:
"İki ayrı tutarın ortalaması alınarak limit belirleniyor. Birinci tutar şöyle belirleniyor: Net konsolide borcun net faliyet gelirlerine oranlanarak bir rasyo çıkartılıyor. TFF'nin limit tablosunda her rasyonun karşılığında bir tutar yani limit var. İkinci tutar da şu şekilde çıkartılıyor: Net gelir ve net gider. Sonra bu iki hesabın sonucundaki iki ayrı tutarın ortalaması alınarak, limit belirleniyor."
Rakamlarla örnek limit hesabı
Akşar, bu teorik hesaplamayı daha iyi anlaşılması için somut bir örnekle, sayılarla da yaptı:
"Diyelim bir kulübün 500 milyon lira net konsolide geliri, 1 milyar 600 milyon da konsolide net borcu var. Net konsolide borcu, net konsolide gelire bölüyoruz. Yani; 1.600.000 ÷ 500.000.000= 3.2
Limit tablosunda 3.2'nin anlamı yüzde 320'dir ve yüzde 301 ile 350 arasında harcama limitine tekabül ediyor. Sonuç olarak yüzde 45 rasyon çıkıyor. Kulübün geliri 500 milyon liraydı. Yüzde 45 rasyonun karşılığı 225 milyon lira. Şimdi cebimizdeki ilk harcama limiti 225 milyon lira. İkinci limiti de net gelir ve net gider farkından bulacağız: Kulübün toplam faaliyet geliri 600 milyon lira olsun. Gideri de 480 milyon lira. Bu durumda aradaki fark: 120 milyon lira... Yani cebimizdeki ikinci harcama limiti tutarı da 120 milyon lira. Formül ne diyordu? "İki ayrı limitin ortalamasını al" diyordu. Alalım:
225.000.000 + 120.000.000 = 345.000.000
345.000.000 ÷ 2 = 172.500.000
Böylece örnek kulübümüzün Takım Harcama Limiti 172 milyon 500 bin lira oluyor."
Limit hesabında kullanılan gelir ve giderler neler?
Bu noktada limit hesabında kullanılan kalemleri de hatırlatalım:
1-FUTBOL ÜRÜN SATIŞ GİDERLERİ
-Futbolcu, teknik kadro, menajer ücretleri
-Diğer personel giderleri
-Ürün satış maliyeti
-Diğer faaliyet giderleri
-Finansman giderleri
-Kredi anapara ödemeleri
2-FUTBOL ÜRÜN SATIŞ GELİRLERİ
-Yayın geliri
-Sponsorluk geliri
-Gişe geliri
-Ticari faaliyet geliri
-UEFA geliri
-Diğer faaliyet geliri
TFF, hastalıklı yapıyı beslemeye devam ediyor
TFF Takım Harcama Limitleri'nin kulüplerda mali disiplini sağlaycı ve finansal yapıyı dengeleyici değil, aksine bozucu bir etki yarattığını kaydeden Akşar, borçlu kulüplerin daha çok harcama yapmaye teşvik edildiğini söylüyor.
Akşar, borçlu kulüplerin borçsuzlara göre avantajlı hale geldiğini belirtirken, TFF'nin kaynağı olmayan paralar için "Harcayabilirsiniz" dediğini kaydediyor.
Akşar, "Hastalıklı bir yapı var. Bu model finansal disiplin getirmiyor. Aksine, kulüplere cömertçe harcama motivasyonu veriyor. Federasyonun amacı tanımlanmış limitleri kontrol etmek değil. Futbolun finansal dengesini bulmasına yardımcı olmak, sürdürülebilir finansal yapı sağlamaktır amacı. Ama kalkıp borca batık kulüplere 300-400 milyon lira limit veriyorsun. Batık oldukları için bazı kulüpler gidip bankalarla borç yapılandırması yaptı. Bakın tanımlanan limit kulüplerin toplam gelirinin yüzde 50'ine tekabül ediyor. Bu paraları harcadılar, peki geriye nasıl kazanacaklar? Bu limitlerin anlaşılması zor. Amacını da anlayamadım" diyor.
Fenerbahçe itirazında haklı mı?
Fenerbahçe'nin tepkisini de değerlendiren Akşar, şunlar söylüyor: "Fenerbahçe'nin haklı ve haksız kısımları var. Haklı olan kısım şu: 'Bütçemize göre limitimiz daha yüksek olmalı. Ben transfer yapamazsam nasıl rekabet edeceğim?'
Bunda haklı. Genel olarak üç büyüklere tanımlanan limitler, kendi içinde tutarlı değli. Çelişiyor. Diğer yandan Fenerbahçe'ye şu itiraz getirilebilir: İtiraz ediyorsun ama finansalların belli. Karşına çıkacak limit de belli. Hesaplamada kullanılan formülasyon A takıma farklı, B takıma farklı uygulanmıyor. Ha, senin hesabınla TFF'ninki uyuşmuyorsa, haklı. Ama TFF finansalları, şeffaf davranıp, paylaşmadığı için özellikle taraftarlar kendilerine haksızlık yapıldığını savunuyor. Fenerbahçe'nin limitinin düşük olmasını sebebi, önemli miktarda kredi ana para ve taksit ödemesi (faiz ve kur farkı ayrı, bunlar dahil edilmiyor) yapacak olması. Bu sadece Fenerbahçe için düşünülmesin. Yapılandırma yapan Beşiktaş, Galatasaray ve Trabzonspor da gelecek sezon bu şekilde ödemeler yapacak. O zaman onların da limitleri aşağı çekilecek.
Sadece 4 büyüğün tablolarını görüyoruz
Avrupa kupalarındaki muhtemel gelirler limitleri nasıl etkiliyor? Akşar bu konuyu da şöyle açıklıyor:
"TFF, 'Transfer-gelir gider farkında artıdaysan, ben onu limitine eklerim' diyor. Tahmini geliri değil, somut elde edilen geliri hesaba katıyor. Yani daha grubuna kalmadığın Şampiyonlar Ligi'nden alacağın varsaydığı geliri hesaba katmıyor.
'Gayrimenkul satış geliri konulamaz' diyor. Bazı kulüpler, geçen sene 'Başakşehir'in böyle geliri var' dedi ama bir açıklama yapılmadı, hiçbir taraftan. Şeffaflık olmazsa güvenilir olamazsanız. Sadece 4 büyükler tablolarını borsaya bildirdiği için görebiliyoruz. Diğerlerinin gelir giderlerini ve kaynaklarını bilmiyoruz."
TFF 4 kriter belirlemeli
TFF'nin sadece dönemsel kâra göre hareket etmesinin doğru olmadığını belirten Tuğrul Akşar, "Kulübün genel bütçesi, öz kaynakları negatifse, buna zaten limit vermeyeceksin. UEFA, bunu yapıyor. Bakın Trabzonspor, en son 23 milyon kâr etti ama birikimli geçmiş zarardan ötürü men cezası verildi. Yani dönemsel durumu onu kurtaramadı. TFF de kılı kırk yarmalı" diyor.
Akşar, son olarak TFF'nin 4 temel kriter belirlemesi gerektiğini belirtiyor:
1-Şeffaf olunmalı
2-Tutarlı olunmalı
3-Limitin kaynağı gösterilmeli
4-Dönemsel kârlılık değil, öz kaynağın pozitif olması şartı aranmalı.
Galatasaray'da 500 milyon var mı?
"Bakın son limitlere göre TFF, kulüplere toplam 2 milyar 584 milyon lira harcama izni veriyor. İyi de bu para var mı kulüplerde?
Sadece dört büyüklere verilen pay 970 milyon lira. Bakın bu paranın kaynağı olsa bile, sen toplam limitin yüzde 43'ünü dört büyüklere veriyorsun. Peki bu nasıl rekabet? Şampiyona Galatasaray'ın altında rakam veriyorsun. Galatasaray'a 500 milyon lira limit verdin? Bu para Galatasaray'da var mı?"