TFF, takım harcama limitlerinde yapay sponsorluklara yaptırım uygulayacak mı?
Türkiye Futbol Federasyonu, yeni sezonda takım harcama limitlerini ihlal eden kulüplere yönelik yaptırımları sıkılaştırmaya hazırlanıyor. Özellikle “yapay sponsorluk” anlaşmaları üzerinden yapılan limit manipülasyonlarına karşı daha şeffaf ve sert denetimlerin uygulanması bekleniyor.
UEFA FFP’ye Yerel Uyum: Ama Nasıl?
TFF bu sistemi 2019-20’de devreye sokarken temel amaç UEFA’nın Finansal Fair Play mantığını yerelleştirmekti. Yani "kulüp gelirinden fazla harcama yapma, yoksa batarsın" mesajı verilmek isteniyordu. Ancak bizde işler biraz farklı gelişti:
İlk yıllarda %30, sonra %15 aşım izni derken, 2021’den sonra “hiç aşmama” kuralı geldi.
Yapay Sponsorluk ve Limit Manipülasyonu İddiaları
Ama gelir hesaplamaları ve istisnalar o kadar esnek tutuldu ki, büyük kulüpler sponsor adı altında kasayı doldururken, küçükler nefes almakta zorlandı ve iddialara göre “sahte” sponsorluklarla limitlerini arttırmaya çalıştılar. Yani görüntüde sponsorluk anlaşması yapıp bunu bildirip sonra parayı iade etme gibi. Bu durumda da kulübe ekstra bir vergi yükümlülüğü gelmesi işin başka bir boyutu. Bir başka izlenen yolun da kulübe bağış alıp bunu da daha sonra iade edildiği iddia ediliyor.
Öğrendiğime göre TFF özellikle “yapay” sponsorlukların önüne geçmek için sadece fatura değil ödendiği söylenen paranın makbuzunu da istiyormuş. Bu sezon tüm bu durumların önüne geçmek için her türlü önlemin alınacağı söyleniyor. Gerçekten öyle olacak mı bekleyip göreceğiz.
Bu sezona geri dönecek olursak, açıklanan 27,5 milyar TL’lik toplam limit aslında Türk ekonomisindeki enflasyon ve kulüplerin borç yapılandırma anlaşmaları sayesinde yüksek görünüyor.
THL toplamı, 2024–25’e göre %76,3 oranında artarak yaklaşık 27,5 milyar TL’ye yükseldi (önceki sezona göre %41,6 artış gösteren 2024–25 sezonundan sonra)
İlk dört kulüp toplam limitin %61’ini alıyor diğer kulüpler sadece %39 oranında paylaştı. İlk dört kulüp ortalama 4,2 milyar TL civarında harcama limitiyle dikkat çekti. Bu, ligdeki ekonomik uçurumu daha da derinleştiriyor. Küçük kulüplerin “sürpriz transfer” yapma şansı iyice kısıtlanmış durumda. Çoğu altyapı oyuncuları ve düşük maliyetli yabancılarla idare etmek zorunda.
“Olmayan Paranın Harcanması”: Mali Disiplin mi, Kağıt Üstü Oyun mu?
Kontroller, söylendiği gibi gerçekten sıkılaşır TFF, UEFA baskısıyla limitlerin denetimini daha şeffaf hale getirirse, bu mali disiplini artırır. Veya limitler kağıt üzerinde TL bazında artar, döviz bazında düşer. Kulüpler daha fazla borçlanır, sistem yine “kurtarma operasyonları” ile döner.
Kısaca harcama limitleri kağıt üzerinde mali disiplini sağlamak için var ama şu an yüksek enflasyon, döviz oynaklığı ve gelir manipülasyonu yüzünden büyük kulüplere avantaj, küçük kulüplere ise hayatta kalma savaşı olarak işliyor. Gelecek, TFF’nin denetim iradesi ve kulüplerin gerçek gelir yaratma kapasitesine bağlı.
TFF de bu disiplini bu sezon mutlaka sağlayacağını söylüyor. Ama geçmişte bu bağlamda verilen sözler tutulmadı ve kulüplere siyasi baskıların da etkisiyle çok fazla esneklik sağlandı ve dişe dokunur hiçbir ceza verilmedi. Ancak bu yapı, kulüplerin sürdürülebilirliği sağlamaktan ziyade “olmayan paranın harcanması” riskini artırdığı, mali disipline zarar verdiği için sıklıkla eleştiriliyor.
Harcama limitlerini aşan kulüplere verilecek cezalar
Takım Harcama Limitinin Aşılması Halinde Kulüp Lisans Kurulu Tarafından; % 5’e kadar aşılması durumunda İhtar Cezası verilir.
% 6 -% 10 arası aşılması durumunda Kadro Sınırlaması Cezası verilir.
% 11 -% 15 arası aşılması durumunda Transfer Yasağı Cezası verilir.
% 16 - % 20 arası aşılması durumunda 1 Puan Silme Cezası verilir, buna ek olarak Transfer Yasağı, Kadro Sınırlaması ve Para Cezası yaptırımlarından biri veya birkaçı uygulanır.
% 21 - % 25 aşılması durumunda 2 Puan Silme Cezası verilir, buna ek olarak Transfer Yasağı, Kadro Sınırlaması ve Para Cezası yaptırımlarından biri veya birkaçı uygulanır.
% 26 ve Üstü aşılması durumunda 3 Puan Silme Cezası verilir, buna ek olarak
Transfer Yasağı, Kadro Sınırlaması ve Para Cezası yaptırımlarından biri veya birkaçı uygulanır. Transfer Yasağı uygulamasında mevcut veya transfer edilecek oyuncular içerisinde sezon başlangıç tarihi itibariyle yerli ve yabancı 21 yaşını doldurmamış olan oyuncular takım harcama limiti uygulamasında; limitlerin kullanımında, sezon sonu takım harcaması hesabında ve yaptırımlardan müstesna tutulurlar.