Yabancı hakem değil yabancı model geliyor

Büyükekşi, "Hakem atamaları konusunda stratejik bir plan konusunda, devrim niteliğinde bir adım atacağız. Avrupa'da başta Almanya'da olmak üzere uygulaması olan, kulüplerimizin de sürecin parçası olduğu, MHK'da yeni bir yapılanma süreci başlatıyoruz. Kulüplerimizle iş birliği içerisinde olarak, onların karar verme mekanizmasına dahil olmasını istiyoruz. Hakem atamaları, klasman kararları ve hakem performanslarında tartışmalar bitecek" dedi.

Bu açıklamayı ben kendi adıma kulüpler tarafından çok fazla eleştirilen hakem atamaları konusunda kulüplerin de işin içinde olacakları şeklinde algıladım. Yani bana göre konuşmada sanki MHK atamaları yaparken kulüplere de fikirleri sorulacakmış gibi bir hava vardı. 

Bu açıklamanın ardından yazdığım yazıda Almanya’da hakem atamalarına kulüplerin hiçbir şekilde dahil olmadığını belirtirken Mehmet Büyükekşi’nin bu konuya açıklık getirmesi gerektiğini söyledim. Ancak buna rağmen araştırmalarıma devam ettim. Günün sonunda da TFF’nin gerçekten Almanya’da 1 Ocak 2022 günü kurulan Hakem A.Ş.’ye (Schiri GmbH) benzer bir yapı kurma çalışması ve bu konuda Almanya Futbol Federasyonu (DFB) ile istişare içinde olduğunu öğrendim. 

Almanya’da lig sistemi nasıl?

Almanya’da Bundesliga 1 ve 2 de yer alan 36 takımın içinde olduğu Almanya Futbol Ligi (DFL: Deutsche Fußball Liga) 2000 yılında kuruldu. Böylece 36 kulüp dünyanın en büyük futbol federasyonu olan DFB’nin dışına çıkarak kendi kendilerini yönetmeye başladılar. Ancak DFB doğal olarak bu yapıya da hakem veren kurum olmaya devam etti. 

Aradan geçen yıllarda futbolun giderek çok büyük paraların döndüğü bir sektör haline gelmesi hakemlik müessesinin de bu paralara ulaşmayı hedefleyen takımların maçlarını yönetmesi ve sahada verilen kararların bu hedeflere ulaşmada doğrudan etkisinin olması, hakemliği çok daha fazla tartışılır hale getirirken hakemliğin kalitesinin en üst düzeye çıkartılması gerekliliğini ortaya koydu. Bunun yanında hakemlerin içinde olduğu VAR sisteminin futbola enjekte edilmesi gözlerin hakemlik müessesine çok daha fazla çevrilmesine neden oldu.

İşte bu bağlamda DFB ve DFL, hakemliği çok daha iyi noktalara getirmek için Almanya’da profesyonel futbolun hakem organizasyonunu yönetim bazında DFB’den ayırarak yepyeni bir model geliştirdiler ve bununla birlikte Hakem A.Ş.’yi kurdular.

Hakem A.Ş. nedir?

Hakem A.Ş. (DFB Schiri GmbH) DFB'nin yüzde 51 DFL'nin ise yüzde 49'una sahip olduğu bir A.Ş. olarak hayata geçirildi. Yönetim kurulunda DFB’den 3 DFL’den 2 kişinin yer aldığı şirket, Bundesliga 1, Bundesliga 2 ile DFB’nin uhdesindeki 3. Lig ve Almanya Kupası için tüm hakem hizmetlerini organize ediyor. Yeni şirket kadın-erkek yaklaşık 160 hakemle, ulusal düzeyde bir sezonda oynanan 1.000 civarında karşılaşma için hakem ekipleri sağlıyor. DFB mensubu olan kadın ve erkek hakemler uluslararası alanda FIFA ve UEFA müsabakalarının yanı sıra yabancı federasyonlar ve liglerine, milli maçlara ve uluslararası kulüp müsabakalarına da hakem sağlıyor.  

Şirketin üstlendiği görevler arasında hakemlik alanındaki faaliyetlerin yanı sıra kadın ve erkek hakemlerin seçimi, geliştirilmeleri ve profesyonel futbolda hakem hizmetlerine yönelik profesyonel çerçeve koşullarının düzenlenmesi de bulunuyor. DFB Schiri GmbH, ayrıca VAR ve Gol Çizgisi Teknolojisi gibi hakemlik teknolojileri çalışmalarını koordine edip futboldaki paydaşlarla işbirliği içinde Almanya’daki hakemliği daha da geliştirmeyi amaçlıyor. 

1 Ocak 2022'de kurulan DFB Schiri GmbH iki iş alanında faaliyet gösteriyor. Daha önce elit hakemlerin sportif direktörlüğünü yapan Lutz Michael Fröhlich, “Spor ve İletişim” yönetiminden sorumlu kişi. Florian Götte ise bu iş bölümünde “Yönetim ve Organizasyon” departmanının genel müdürlüğü görevini yürütüyor. 

Şunu da eklemek lazım ki, DFB içinde bulunan hakem komitesi görevini sürdürüyor. 4. Lig’den itibaren kadın, erkek, genç ve çocuk takımlarının maçları için tüm organizasyonu DFB yapmaya devam ediyor. 

Hakem atamalarını uzmanlar yapıyor

Peki, bu kurulan ve içinde kulüplerin de temsilcilerinin olduğu şirket, maçlardaki hakem atamalarına karışıyor mu? Bunun cevabı daha önce de yazdığım gibi hayır. Atamaları Hakem A.Ş.’de görev yapan işin başındaki uzmanlar yapıyor ve teknik konularda tek yetkili onlar. Şirket yönetimi hakemlikle ilgili yukarıda belirttiğim genel çerçeve içinde yer alıyor.

Türkiye’deki yapı nasıl olacak?

Türkiye’de uzun yıllardan bu yana telaffuz edilen Süper Lig A.Ş. henüz kurulamadığı için bu yeni modelde TFF’nin muhatabı doğal olarak Kulüpler Birliği Vakfı olacak. Medyada bugün yer alan “yönetimde TFF’den 3 Kulüpler Birliği’nden 3 kişi yer alacak” haberleri ise gerçek değil. Yapılan çalışmalarda yapının hangi kurumun kaçar kişi ile temsil edileceği konusu henüz gündeme gelmedi. Ama eğer Almanya modeli uygulanacaksa işin sağlıklı olanı oradaki yapı gibi (DFB 3 DFL 2) son söz sahibinin TFF olması gerekir. Bir yönetimde eşit sayıda kişinin görev alması işleyişin tıkanmasına neden olabilir.  Diğer yandan yeni yapıda işleyişi daha iyi sağlamak adına uluslararası çapta eski bir hakem de yer alacak. Yeni yapılanma sadece Süper Lig’i değil büyük ihtimalle 1. Lig’i de kapsayacak. TFF’nin hakem departmanı ise alt ligler, amatörler, kadın futbolu ile ilgili hakemlik çalışmalarını yürütecek ve tabi yeni yapıyla işbirliği içinde olacak.