2022 bitti, 2026 başladı! Dünya Kupası'nda çok sayıda soru işareti

Katar’da organize edilen FIFA 2022 Dünya Kupası geride kalırken gözler şimdiden yine tartışmalı bir Dünya Kupası organizasyonuna çevrildi. ABD, Meksika ve Kanada’nın ortaklaşa düzenleyecekleri 2026 Dünya Kupası. 

2010 yılında o dönemki FIFA Başkanı Sepp Blatter zarfın içinde Katar yazan kartı çıkardığında tüm dünya şoke olmuştu. Çünkü sadece 11.571 km2 yüzölçümü olan (Konya 38.873) ve yaz aylarında 50 dereceye ulaşan iklimi olan küçücük bir ülkede 32 takımın katılacağı bir Dünya Kupası organize edilecekti. O zamandan bu yana yapılan tartışmaları 12 yıl boyunca defalarca yazdık, dile getirdik. Tekrar oralara dönmeyeceğim. 

2026 Dünya Kupası’nın hangi ülke veya ülkelerde yapılacağının kararı verilmeden önce 10 Ocak 2017’de toplanan FIFA Konseyi, 2013’de UEFA’nın o dönemdeki Başkanı Michel Platini tarafından gündeme getirilen katılımcı sayısının arttırılması konusunda kararını verdi. Konsey ikisi 40 ve ikisi de 48 takımlı 4 ayrı seçenek içinden 48 takım ve üçlü 16 grup seçeneğini uygun görerek turnuvanın formatını resmileştirdi. 

2026 için ülke seçimiyse Rusya’daki 2018 Dünya Kupası öncesinde Moskova’da yapılan FIFA Genel Kurulu’nda alındı. 2011 ülkeden 200’ünün oy kullandığı seçimde Fas ile üç ülkeden oluşan ABD, Meksika, Kanada konsorsiyumu iki aday olarak yer aldılar. İran’ın boş oy kullandığı oylamada üç ülkeden oluşan konsorsiyum oyların 134’ünü alarak 65 oy alan Fas’ı geride bıraktı ve 2026 Dünya Kupası’nı düzenleme hakkını kazandı. TFF oylamada tercihini Fas’tan yana kullandı.

Böylece bir önceki organizasyonu 11.571 km2’lik bir ülkeye veren FIFA Genel Kurulu, 2026 organizasyonunu bu defa toplam yüzölçümü 21 milyon 783 bin km2 olan üç ülkeye (ABD 9.834.000, Meksika 1.964.000, Kanada 9.985.000) vermeyi uygun buldu. 
Alınan bu kararla birlikte tüm zamanların en büyük yüzölçümünde ve ilk kez 48 takımla 3 ülkede yapılacak bir Dünya Kupası ortaya çıktı. 

Aslında başlarda bu üç ülke de tek olarak aday olma düşüncesindeydi. Ancak 48 takımlı organizasyon kararı alınmasından sonra Kanada ve Meksika’nın turnuvayı organize etmesi stat sayısındaki yetersizlik nedeniyle imkansızdı. CONCAF’da da bir arada olan bu üç ülke daha sonra Kanada’nın çabasıyla ortak organizasyon kararı alarak birlikte aday oldular. 11 şehirle büyük bölümü ABD’de yapılacak turnuvaya Kanada 2 Meksika 3 şehir ile dahil olacaklar.

Öncelikle “ne kadar çok maç o kadar fazla gelir” düşüncesindeki FIFA’nın 48 takımlı bu dev organizasyondan beklediği gelir 13 milyar Dolar civarında. Özellikle ABD’nin çok büyük bir pazar olması, sahip olduğu büyük stadyumlar ve futbola olan ilginin giderek artması, FIFA’nın iştahını kabartıyor. Çünkü gelirlerin artması özellikle küçük federasyonlara daha fazla gelir aktarmak ve onların oylarını sağlama almak anlamına da geliyor. 

Dev yüzölçümleri olan üç ülkede yapılacak 48 takımlı bu organizasyon kararının ardından birçok soru işareti de ortaya çıktı. Bunları şu şekilde gruplayabiliriz.

1-Coğrafi olarak statların birbirine çok uzak olması

Sekiz stadın kullanıldığı Katar’da birbirine en uzak iki stadın arasındaki mesafe sadece 50 km idi. Örneğin 2026’daki şehirlerden ikisi olan Vancouver ile Mexico City arasında havadan 4000 km mesafe bulunuyor. Binlerce kilometreyi bulacak uzak mesafelerin lojistik ve ulaşım açısından sorun yaşanmasına neden olabileceği tahmin ediliyor. FIFA grup maçlarının birbirine en yakın şehirlerde oynatmayı planlasa da elemeli maçlarda yine uzun mesafeli seyahat gerekliliğinin ortaya çıkması söz konusu. Bu da takım taraftarları için ciddi bir maliyet anlamına gelecek. 

2- Üçlü grupların sakıncaları

FIFA Konseyi 48 takımlı turnuvanın üçer takımlı 16 grup halinde toplamda 80 maç oynanacak şekilde düzenlenmesine karar vermesinin ardından tüm dünyadan üçlü gruplara tepkiler gelmeye başladı. Bunun en önemli nedeni ise özellikle grupların son maçlarında bir takım beklerken gruptaki iki takıma beraberliğin yaraması durumunda ortaya çıkacak sakıncalar. Oysa Katar’da grupların son maçları öncesinde 27 takımın birden gruptan çıkma ihtimalinin olması son maçları turnuvanın en heyecanlı bölümünün yaşanmasını sağladı. FIFA Başkanı Infantino final öncesi son basın toplantısında 2026’daki üçlü grup planının yeniden değerlendirmeye alınacağını belirtti. Ama 48 takımın dörtlü gruplarda oynanması da beraberinde çok başka bir sakınca getiriyor. Maç sayısının 104’e çıkması. Yani 32 takımlı turnuvaya göre 40 maç daha fazla oynanması. Bu da turnuvanın süresinin 6 haftaya kadar uzaması ihtimali ve futbol takviminin yine alt üst olması anlamına gelebilir. 

3-Yeni 16 takım eklenerek takım sayısının 48’e çıkarılmasıyla maçların kalitesinin azalması tehlikesi

FIFA, Dünya Kupası’na alınacak 16 fazladan takımın yalnızca üçünün UEFA’dan olmasına karar vermişti. Kalan 13 takım ise diğer 5 Konfederasyondan gelecek ve görece olarak zayıf takım sayısı artacak. Doğal olarak bu turnuvanın kalitesinin düşmesi ve bazı maçlara ilginin az olmasına neden olabilir endişelerini beraberinde getiriyor. 

4-Güney Amerika (CONMEBOL) elemelerinde 10 takımdan 6’sının vize alacak olması nedeniyle heyecanın ve ilginin yanında yayın gelirlerinin azalması tehlikesi. 

5-Üç ülkede 4 değişik zaman dilimi olması ve maç çokluğu nedeniyle özellikle Doğu’da kalan Avrupa ve Asya’da maç saatlerinin yayıncılar açısından çok elverişsiz olması tehlikesi. 
İşte 2026 karmaşası yaşayan FIFA’nın mart ayında Ruanda’da yapacağı seçimli Genel Kurul sonrasında FIFA Konseyi’nin turnuva ile ilgili bazı değişiklikler açıklaması bekleniyor. 

FIFA’nın takım sayısını 48’e çıkartmasıyla bundan sonra düzenlenecek Dünya Kupası organizasyonlarının tek bir ülkede oynanması ihtimalini önemli ölçüde azaltıyor.  Gelecekte 3 veya daha fazla ülkenin bir arada olacağı organizasyonlar görme ihtimalimiz yüksek. Toplamda 16 statta oynanacak olan 48 takımlı turnuvada grup maçlarından çeyrek final sonuna kadar olan maçların minimum 40 bin, yarı finallerin minimum 60 bin, açılış ve final maçlarının da minimum 80 bin kişilik statlarda oynanması gerekiyor. 

Bununla birlikte 2024’te açıklanacak 2030 Dünya Kupası ev sahipliği için yalnızca Fas yeniden tek başına aday olurken resmi adaylıklarını açıklayan diğer adaylar konsorsiyumlardan oluşuyor. Bunlar CONMEBOL üyesi Uruguay, Arjantin, Paraguay ve Şili ile UEFA’dan İspanya, Portekiz ve Ukrayna. 

2026 Dünya kupası'nın oynanacağı statlar ve kapasiteleri şöyle... 

* Rakamlar adaylık başvurusunda taahhüt edilen rakamlardır