5 oyuncu değişikliği futbolun oynanışını nasıl etkiler?

Hasan BEGDİLİ - AJANSSPOR

"Zamanların en iyisiydi, zamanların en kötüsüydü; bilgelik çağıydı, aptallık çağıydı; inanma dönemiydi, kuşkuculuk dönemiydi; Işık'ın mevsimiydi, Karanlık'ın mevsimiydi; umudun baharıydı, çaresizliğin kışıydı..." şeklinde başlar İki Şehrin Hikayesi...

19. yüzyılın ikinci yarısında yazıldı bu satırlar Charles Dickens tarafından... Ancak Dickens sadece kendi zamanını değil, adeta bütün zamanları tarif ediyordu. Bu satırları uzun zaman aradan sonra tekrar okuyunca, 2020 yılını bundan daha iyi tarif edebilecek bir ifade göremiyorum.

Her ne kadar 2019 yılının Aralık ayında Çin'de ortaya çıksa dahi Avrupa'nın ve dolayısıyla bizim koronavirüsle tanışmamız 2020'nin mart ayında oldu. Ve bizim için o zaman başladı; 'Umudun baharı, çaresizliğin kışı...'

Gregor Samsa misali bir sabah kendimizi yepyeni bir dünyada bulmadık ama biz. Çok uzun bir tahribatın sonucunda koronavirüsle karşılaştık ve eylemlerimizi sorguladık... Belki de daha doğru bir yaşam sözü verdik, hem kendimiz için hem de bir sonraki kuşaklar için.

Önce eğlencelerimizi kaybettik. Tam da bu dönemde futbol bizden alındı. Nefes kesen Şampiyonlar Ligi maçları seyircisiz oynandı önce. Sonra da ertelendi... Sadece o mu? Ne kadar takip ettiğimiz spor organizasyonu varsa, hepsi birden. Sonra da yaşamak için tecrit hayatını kabul ettik.

Salgınla birlikte dünya yeni normalden söz eder oldu. Yeni normalin kendini en çok gösterdiği alan ise futbol oldu. Maçlar önce ertelendi, sonra seyircisiz olarak yeniden başladı. Yedek kulübelelerinde ve protokolde maskeler takıldı, stadyuma gelirken kolonyalar sıkıldı, araya mesafeler konuldu... Gol sevinçlerinde sarılmama tavsiye edilse de koronavirüse rağmen futbolun haz meyvesinden sonra futbolcular yine sarmaş dolaş oldu. Gustavo'nun golünün ardından Fenerbahçe kulübesini hatırlayın...

Futbolda yeni normal çerçevesinde 3 oyuncu değiştirme hakkı 5'e çıktı. Ve bu uygulamanın gelecek sezonalarda da devam etmesi bekleniyor. Zira son yıllarda zaten çok hızlanan ve fiziki mücadelesi yükselen futbolda daha fazla oyuncu değişiklikleri yapılmasını savunanlar vardı. Salgın bunu savunanların lehine bir durum yarattı. Zira gelişmek için değişim gerekiyor. Futbol da canlı-dinamik bir süreç olduğundan değişiyor, gelişmek için. Gerçi her değişim, gelişmek anlamına gelmese bile denenmeye devam ediyor. Peki, 5 oyuncu değişikliği futbolu nasıl etkiliyor ve etkileyecek?

(5 oyuncu değişikliğinin kalıcı olması için gerekli prosedür nasıl işleyecek?)

Rıza Çalımbay bu değişimin olumlu yönlerini vurgulayarak, "5 oyuncu değişikliği hakkının uzatılması olumlu bir karar. Bütçesi fazla olan takımların yedek oyuncuları da kaliteli. 3 değişiklik hakkından ötürü bazı kaliteli oyuncuları oynatamıyorlar. 1.5 takım gibi sahaya çıkacaklar. Anadolu takımlarında da yedek oyuncuların oyuna girme şansı çok oluyor ve her an hazır oluyorlar" diyor. Ve bu uygulamadan dönülmeyeceği kanaatinde Rıza Çalımbay.

Zira onunla konuştuğumda, "2 yıl bu uygulandıktan sonra bu kararın geri alınacağını düşünmüyorum. Koronavirüs sürecinde olması gerekiyordu zaten. Şu anda hiçbir takım hazır değil. Türkiye'de beklenmedik sonuçlar çıkıyor" şeklinde durumu açıklıyor. (Futbolda 'oyuncu değişikliği kuralı'nın tarihi... Nasıl başladı?)

Kasımpaşa ile ligin ikinci yarısında ciddi bir çıkış yakalayan Fuat Çapa da uygulamanın olumlu olduğunu düşünen teknik adamlardan... Ancak 5 oyuncu değişikliğinin kaç seferde yapılacağının da önemli olduğunu vurguluyor.

Yaşanan sürecin normal bir süreç olmadığını söyleyen Çapa, "Bu uygulama gayet iyi gidiyor ama aynı şekilde mi devam edilecek? Oyuncu değişiklikleri kaç seferde yapılacak? Kulübedeki oyuncuların motivasyonu ve yapılacak hamleler açısından kural gayet olumlu" şeklinde diyerek görüşlerini ifade ediyor.

Olağanüstü zamanlarda olağanüstü davranışlar, bir normale dönüşür... Ancak normalin biçimi değiştiğinden olağanüstü, olağan kalır. İsrailli tarihçi Yuval Noah Harari bu durumu açıklarken, "Benim ülkem olan İsrail 1948’deki Bağımsızlık Savaşı’nda olağanüstü hal ilan etmişti. Bağımsızlık Savaşı kazanılalı uzun zaman oldu ama İsrail olağanüstü halin kalktığını hiçbir zaman ilan etmedi" der... Bu da aslında olağanüstü zamanlarda verilen kararların kimi zaman süreklilik kazandığını doğrular...

Peki futbolda da olağanüstü koşullar sebebiyle alınan 5 oyuncu değişikliği hakkı gelecek yıllarda da uygulanacak mı? Bu soruya Fuat Çapa'nın da cevabı, Rıza Çalımbay ile benzer...

Çapa bu soruya şu şekilde cevap veriyor:

"5 oyuncu değişikliğinin araştırması yapıldı. Gelecek yıllarda da 5 oyuncu değişikliği devam eder. Pandemi süreci de deneme oldu. Tahmin ediyorum ki bundan sonra böyle devam edilir."

Göztepe'nin teknik direktörü İlhan Palut 5 oyuncu değişikliği hakkının çok büyük bir taktik farklılığa yol açacağını düşünmüyor. Zira Palut bu konuyu değerlendirirken 5 oyuncu değişikliğinin 3 seferde yapılmasının teknik direktörleri zorladığı kanaatinde.

Genç teknik adam, "Böyle bir hakkın olması hocaları zorluyor. Kullanmak istemeyen hocalar bile kullanmak zorunda kalıyor. Kaleci hariç 10 kişiden 5 kişiyi değiştirmek taktik disiplini etkileyecektir. Stoperler de pek fazla değişmiyor. Maça başlama planını etkileyecektir. 5 hakkın son 2'si, veya 3'ü genelde son dakikalarda kullanılıyor. Oyuna bir müdahaleden çok hak olarak tanınıyor. Erken bir oyuncu değişikliği, 1 hakkımızdan götürmemeli. Ben bunu ilk yarı ve devre arası olarak değerlendiriyorum. Yani bu hak bize 1+3 şeklinde verilebilir" diyor.

Görüşlerine başvurduğum Gaziantep'in başarılı oyuncusu Kenan Özer de bu değişikliğin olumlu olduğu kanaatinde. Özer, "Ben diğer sezonlarda da uygulamanın devam edeceğini düşünüyorum. Bu uygulama güzel oldu. Oynamayan oyuncular kendini daha iyi hazırlayabilir. Hocaların da elini güçlendirmiş oldu. Bence her açıdan olumlu. Oynamayan oyuncular da daha motive olacak" dedi.

Radyospor yorumcusu ve programcısı Mert Elam bu değişikliğin oyunda dramatik bir fark yaratmayacağını ancak buna rağmen doğru bir hamle olduğunu düşünenlerden.

Elam konuyla ilgili değerlendirme yaparken şu ifadeleri kullanıyor:

"Fikstürün bu kadar sıkışık olduğu ve gelecekte olacağı bir dönemde 5 oyuncu değişikliği hakkını bir sezon uzatmak yerinde bir karar. Ben bu kuralın kalıcı hale getirileceğini düşünüyorum. Artık çok fazla maç var ve futbolcular daha fazla sakatlık yaşamaya başladılar. Bunu azaltmak adına pozitif bir hamle olur. Oyunu dramatik bir şekilde değiştireceğini düşünmüyorum bu kuralın. Sonuçta iki tarafın da aynı sayıda hakkı var."

Türkiye'de 2021-2022 sezonundan itibaren altyapıdan genç oyuncu oynatma mecburiyetine dikkat çeken Mert Elam, "Yalnız bizim adımıza şöyle bir sıkıntı baş gösterebilir. 2021-22 sezonundan itibaren ilk 11’de altyapıdan oyuncu oynatma zorunluluğu getiriliyor. Hal böyle olunca elinde iyi bir genç olmayan kulüpler ilk 11’e bir genç yazıp onu maçın hemen başında oyundan alabilir. Beş oyuncu değişikliği hakkı olduğunda bunu gönül rahatlığıyla yapabileceklerdir" diyerek uygulamanın Türkiye için olumsuz olabilecek bir özelliğini vurguluyor.

Thomas Mann'ın meşhur Venedik'te Ölüm öyküsünde ana karakter Gustav von Aschenbach, 'yolcuğun biçiminin varılan mekanın biçimini' etkilediğini ifade eder. Futbol yolcuğunun biçiminde şu an için geçici dahi olsa bir değişiklik meydana geldi ve bu mutlaka varılan yani sahada ortaya konan futbolu da etkileyecek. Bu etkiler hakkındaki gözlem ve görüşleri ise zaman doğrulayacak.