"Ligler derhal ertelenmeli."

2020 yılı alışık olmadığımız problemler ile bize "Hoş geldin" dedi, tabi ki de gündem Korona virüsü ve Covid-19. İnsanları önceden enfekte etmeyen bu virüs artık bizlere bulaşıyor ve pandemiye (hastalığın önü alınamayan ilerlemesi, salgını) yol açan özelliği ise insandan insana bulaşıyor. Henüz kesin bir tedavisi ve önleyici olarak aşısı bulunmuyor. Sadece bildiğimiz yaklaşımlarla, hijyen ortamlarının daha ciddi dikkate alınması ile ve teması azaltma yoluyla virüsü almamaya çalışmak en kesin çözümü.

Korkut ULUCAN

Virüsün enfekte ettiği bir dolu sporcu var. Trabzonspor'da 2016-2017 sezonunda oynayan ve şu anda da Fransa 2. Lig takımlarından Troyes'te top koşturan Güney Koreli Hyun-jun Suk enfekte olan futbolculardan. Valencia'da Garay, Mangala ve Gaya'nın yanında takım antrenörlerinden Camasara ve Aliaga enfekte olmuş durumda. Juventus'un defans oyuncusu Daniele Rugani de Corona virüsüne yakalandı. Hatta Cristiano Ronaldo İtalya'ya dönmedi, ülkesi Portekiz'de ailesi ile karantina zamanını geçiriyor. Arsenal takımının teknik direktörü eski futbolcu Arteta da Covid-19 mağduru spor insanlarından. Hatta İspanya takımlarından Atletico Portada Alta takımında antrenörlük yapan 21 yaşındaki Francisco Garcia'nın maalesef hayatını kaybettiği de spor dünyasını sarstı, ancak Garcia aynı zamanda lösemi hastası idi.

Sadece futbolcular değil, Sırbistan Futbol Federasyonu Başkanı Slavisa Kokeza, İsviçre Futbol Federasyonu Başkanı Dominique Blanc, Olympiakos'un başkanı Evangelos Marinakis ön plana çıkan yönetici virüs pozitiflerden. Fransa, İtalya, Hollanda, Portekiz, Almanya, Belçika ligleri bir süreliğine durdurdu. Bizde ise seyircisiz olarak şimdilik devam ediyor.

NBA'de de durum farklı değil, hatta sezon şimdilik askıya alındı, durum normale dönünce muhtemelen kaldığı yerden devam edecekler. THY Euro League yönetimi de aldığı karar ile turnuvaya ara verdiğini açıkladı.

Fransa, İtalya, Hollanda, Portekiz, Almanya, Belçika futbol liglerini bir süreliğine durdurdu. Amerika Birinci Futbol Ligi'de ara verenlerden. Hatta Liverool'un rekorlar kırarak elde edeceği şampiyonluğu bile uzama tehlikesi ile karşı karşıya. Bizde ise seyircisiz olarak şimdilik devam ediyor. Tabi seyircisiz futbolun da zevki tartışılır.

Tenis turnuvaları da nasibini aldı pandemiden, bir dolu turnuva iptal edildi, ve edilecek gibi de duruyor.

Bisiklet yarışları da aynı şekilde şimdiden iptaller başladı, ve dahası da gelecek gibi duruyor.

Formula 1'de sezonun ilk yarışı Melbourne GP öncesi Amerikan takımı Haas'ta 2, İngiliz takımı McLaren'de ise 1 çalışan koronavirüs nedeniyle karantina altına alındı. Ayrıca, Çin yarışı ertelendi, Bahreyn GP ise seyirciye kapatıldı. Geleceği de tehlike de.

Kamu oyunda yanlış bir inanış var, sporcuların enfekte olma ihtimali daha düşük diye. Hatta kimileri 'Türk geni' diye bir hipotez attı ortaya. Genetik açıdan baktığımız zaman 'Türk geni' diye bir gen bulunmadığı gibi (henüz!!) virüsün sporcu- sedenter ayırımı yapmadığı da bilinmekte. Hatta bu virüs zengin- fakir, Rus- Amerikan ayırımı da yapmıyor. Hatta bazı bilim insanları virüsün cinsiyet seçtiğini bile iddia ediyorlar, sadece kanıtlanması zor iddia, şu ana kadar elimizde bir belge ve bilgi yok cinsiyet seçtiğine göre. O yüzden Covid-19 sporcuları daha az etkiler doğru bir yaklaşım değildir. Hasta olduktan sonra toparlanma süreçlerinde bazı avantajlar sağlayabilir, ancak bu bulaşma tehlikesinin az olması demek değildir.

TFF, futbol maçlarının seyircisiz oynanmasına karar verdi. Seyircisiz maçların zevksizliğini anlatmaya gerek yok. Seyircisiz oynanması hata, ama hata seyircisiz oynanmasında değil, oynanmasında. En azından toplumdaki pandeminin kontrol altına alınana kadar hiç oynanmaması gerek. Futbol, basketbol gibi sporlar omuz omuza mücadelenin, sporcu temaslarının diğer sporlara göre daha fazla olduğu branşlar. Virüsün bulaş yollarından en önemlisi ağız ve burun sıvılarının teması olduğu bilinmektedir. Futbol mücadelesi sırasında sporcuların özellikle birbirlerini kontrol etmek adına çok yakına gelmekte, birbirlerine istemeseler de tükürük bulaştırmaları çok yüksek ihtimalde olmaktadır.

Basketbol da buna yakındır. Nasıl taraftarın maça alması yasaklanıyorsa futbol maçları da aynı sebepten dolayı kesinlikle ertelenmelidir. Hatta maç öncesi tokalaşmalar ve ele bulaşabilen sıvıların ağız, göz veya burun yolu ile bulaşabilmesi de cabasıdır. Bazı durumlarda da futbolcuların çime tükürmesi, ve o tükürüklü bölgeye başka bir sporcunun düşmesi gene bulaş yoluna davetiye olabilmektedir. Elimizde ki bilgiler ile terleme yoluyla bulaş mekanizması var mıdır, yok mudur, bilemiyoruz. Ancak virüsün vücut sıvılarında ki metabolizmaları iyice aydınlatıldıktan sonra terde bulunup bulunmamasını daha da anlayacağız.

Avrupa Ligi'nde çeyrek finale doğru yaklaşıyoruz, Şampiyonlar Ligi'nde de sona doğru yaklaşıyoruz. Liglerin tatil olması, ülkelerdeki salgının durumu çok parlak değil. Şimdiden planlama yapıldı gibi, muhtemelen turnuva misali 2-3 günde bitecek şeklinde bir plan yapılıp bir ülkede yarı final ve final maçlarının tamamlanması gündemde. Tabi ki diğer ihtimal de erteleme yönünde. Ancak karar hangi yönde alınırsa alınsın, organizasyonlar biraz heyecanını yitirdi gibi.

Muhtemelen Mart ayının ortalarında Avrupa Futbol Şampiyonası ile ilgili karar vermek amacı ile ilk toplantı yapılacak, bir karar çıkar veya çıkmaz, bunu göreceğiz. Ancak sadece hastalığı tüm dünyada ki durumu değil, takımların yeteri kadar hazırlanamaması, hastalığa yakalanan/ veya yakalanacak futbolcuların durumu ve liglerin uzama ihtimalleri göz önünde bulundurulduğunda muhtemelen ertelenecek gibi. Veya farklı bir düzenleme getirilecek, ki bu uzak bir ihtimal gibi duruyor.

Elimizdeki bilgilere göre mevsimsel viral gripten nasıl korunuyorsak, Covid-19 içinde aynı yaklaşımları yapmalıyız, sporcular dahil. Virüsün yeni olmasından kaynaklanan bazı belirsizliklerden dolayı işi çok daha ciddiye almalıyız.

Doç. Dr Korkut Ulucan

Marmara Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Uzmanı